Mối nguy của Đam mê
1. Đam mê là gì?
Passion
(danh từ): Cảm xúc mạnh mẽ, Sự đam mê (tình dục, tình yêu), Sự say mê (cái gì đó).
(động từ): Say mê, Ham muốn, Ham thích, Yêu tha thiết.
Thuyết đam mê. Chìa khóa mở ra cánh cửa hạnh phúc trong công việc là trước tiên phải tìm được cái mà bạn đam mê, rồi sau đó hãy tìm một công việc phù hợp với đam mê này (Cal Newport; Uông Xuân Vy, Trần Đăng Khoa dịch; Kỹ năng đi trước đam mê, NXB Phụ nữ Việt Nam, 2021, Tr. 15).
Đam mê giúp thêm cho con người vượt qua khó khăn, trở ngại để hoàn thành mục tiêu, giúp tương lai sán lạn. Bên cạnh đam mê, thì ý thức, kỷ luật, ép buộc cũng giúp con người đạt được các mục tiêu.
Con người khi vừa sinh ra, thì ai đã biết đam mê của mình là gì đâu, mà đam mê có khi con người có đủ trải nghiệm, có đủ tư duy.
Ví dụ: Ban đầu, Steve Jobs cũng không làm đúng việc đam mê (gì), mà làm một việc lắp ráp máy để kiếm tiền. Sau đó, ông cải tiến dần, tập trung tối đa… để rồi tạo ra các các sản phẩm tuyệt vời như ngày hôm nay.
2. Công việc đam mê là gì?
Ngay cả người trưởng thành, không phải ai cũng biết rõ đam mê của mình là gì và không phải ai cũng có đủ may mắn để tìm được một công việc đúng với đam mê của mình.
Đợi cho đến khi đủ may mắn, nghĩa là vừa có công việc, vừa có niềm đam mê, chúng ta nên song song làm những công việc nào có giá trị, những công việc nào nên làm… để các mục tiêu của đời người cùng đạt. Chứ nếu không làm gì cả, mãi đi tìm đam mê hay công việc đam mê mà những mục tiêu quan trọng khác bị bỏ lỡ, bê trễ… thì kết cuộc các mục tiêu đều không đạt gì cả.
3. Vậy có nên đi tìm công việc đam mê không?
Như Elon Musk từng nói, đừng chờ đam mê (cơ hội) đến mà hãy tạo ra đam mê (cơ hội) cho chính mình (David Dagen, Đỗ Xuân Kiên dịch, Top 10 bài học kinh doanh Elon Musk, NXB Tài chính, 2018, Tr. 12).
Elon Musk, thiếu thời, thích đọc truyện tranh, đọc sách, đam mê lập trình, khám phá không gian, thích công nghệ, tư duy nguyên bản. Ông đam mê sáng tạo mọi thứ và rồi tiền bạc đã tự đến. Ông muốn phát minh ra những thứ mà giúp thay đổi thế giới.
Thuyết đam mê không chỉ sai lầm, mà còn nguy hiểm nữa. Khuyên nhủ một người nào đó “theo đuổi đam mê” không chỉ đơn giản là một hành động của sự lạc quan ngây thơ, mà còn có thể là cơ sở tạo nên sự bối rối, băn khoăn và lo lắng (Cal Newport; Uông Xuân Vy, Trần Đăng Khoa dịch; Kỹ năng đi trước đam mê, NXB Phụ nữ Việt Nam, 2021, Tr. 34).
Vậy, không nên bỏ 100% thời gian hay sức lực để đi tìm đam mê, công việc đam mê, chúng vẫn không giúp ta hạnh phúc hơn, mà hãy phân tích ý nghĩa những việc mình đang làm, làm việc trong sự chú tâm, hãy thử nhiều cơ hội nhỏ, cải tiến dần và chờ đợi một trong số chúng tạo ra bước đột phá.
Nếu mục tiêu là yêu thích những gì mình làm thì “theo đuổi đam mê” có thể là một lời khuyên tồi tệ. Thay vì vậy, quan trọng hơn cả là bạn cần có những kỹ năng hiếm hoi và quý giá, sau đó đầu tư vốn liếng sự nghiệp này để tạo nên những loại đặc điểm nhằm biến một công việc trở nên tuyệt vời (Cal Newport; Uông Xuân Vy, Trần Đăng Khoa dịch; Kỹ năng đi trước đam mê, NXB Phụ nữ Việt Nam, 2021, Tr. 193).
Nên tập trung cho sự giỏi hơn trong việc làm hay tập trung cho một sự nghiệp hấp dẫn hơn.
4. “Làm việc đúng hơn là tìm đúng việc”.
Không cần phải có một công việc hoàn hảo để tìm thấy hạnh phúc, thay vì vậy chúng ta cần có cách tiếp cận tốt hơn với công việc hiện tại của mình.
“Làm việc đúng hơn là tìm đúng việc” – Đó là một ý tưởng đơn giản, nhưng cũng mang tính cách mạng, bởi vì nó lật ngược lại lời khuyên hướng nghiệp đã tồn tại nhiều thế kỷ về việc tập trung vào giá trị huyền bí của đam mê. Nó kéo ta ra khỏi giấc mơ hão huyền (có phần nguy hiểm) về một công việc vẹn toàn trong thời gian ngắn, và mang đến một cách thức sáng suốt hơn để đạt được sự thỏa mãn trong công việc.
“Tôi yêu công việc tôi đang làm. Tôi cũng tự tin rằng khi tôi tiếp tục thực hiện những ý tưởng được khám phá trong hành trình của mình, thì tình yêu công việc này sẽ chỉ càng sâu đậm thêm” (Cal Newport; Uông Xuân Vy, Trần Đăng Khoa dịch; Kỹ năng đi trước đam mê, NXB Phụ nữ Việt Nam, 2021, Tr. 215).
Kết luận: Hãy làm những việc nên làm trước, rồi hãy làm những việc đam mê sau… như thế các mục tiêu của đời người mới đạt được trọn vẹn.
Luật sư Lương Long Hiệp
Tổng hợp và sắp xếp
01.01.2025
